پوکی استخوان و پیشگیری از آن
راهنمای جامع برای داشتن استخوان‌هایی سالم در تمام عمر
مقدمه
پوکی استخوان (Osteoporosis) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های استخوانی در سراسر جهان است که با کاهش تراکم و کیفیت استخوان‌ها همراه است. این بیماری اغلب بدون علامت پیشرفت می‌کند و زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد دچار شکستگی می‌شود—حتی در اثر یک ضربه‌ی بسیار خفیف.
با افزایش سن، به‌ویژه در زنان پس از یائسگی، خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می‌شود. اما خبر خوب این است که با پیشگیری صحیح، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و سبک زندگی سالم، می‌توان این روند را تا حد زیادی کنترل و حتی متوقف کرد.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان بیماری‌ای است که در آن استخوان‌ها به‌تدریج نازک، متخلخل و شکننده می‌شوند. تراکم مواد معدنی در استخوان کاهش می‌یابد و ساختار داخلی آن آسیب می‌بیند، که این موضوع باعث افزایش احتمال شکستگی می‌شود.
علائم پوکی استخوان
در مراحل اولیه، پوکی استخوان هیچ علامت مشخصی ندارد. اما با پیشرفت بیماری، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
کاهش قد (به دلیل فشرده شدن مهره‌ها)
درد مزمن کمر یا گردن
قوز پیدا کردن پشت (کیفوز)
شکستگی استخوان حتی با ضربات جزئی (مثلاً زمین خوردن ساده یا حتی عطسه!)
عوامل خطر
برخی افراد بیش از دیگران در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. عوامل خطر شامل:
- عوامل غیرقابل کنترل:
جنسیت: زنان بیشتر در معرض خطرند، مخصوصاً پس از یائسگی.
سن: با افزایش سن، خطر افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادر شما مبتلا باشند.
قومیت: سفیدپوستان و آسیایی‌ها بیشتر در معرض خطر هستند.
- عوامل قابل کنترل:
کمبود کلسیم و ویتامین D
کم‌تحرکی و سبک زندگی بی‌تحرک
مصرف زیاد الکل یا کافئین
سیگار کشیدن
وزن کم یا شاخص توده بدنی (BMI) پایین
برخی داروها (مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدتشنج یا شیمی‌درمانی)
تشخیص پوکی استخوان
بهترین روش برای تشخیص، تست سنجش تراکم استخوان (DEXA scan) است. این اسکن بدون درد و بسیار دقیق است و معمولاً برای:
زنان بالای ۶۵ سال
مردان بالای ۷۰ سال
افرادی که سابقه شکستگی دارند یا داروهای خطرناک مصرف می‌کنند
پیشگیری از پوکی استخوان
- تغذیه مناسب
کلسیم:
عنصر اصلی در تشکیل و استحکام استخوان‌ها
منابع: لبنیات (شیر، ماست، پنیر)، بادام، کلم بروکلی، کنجد، ماهی‌های استخوان‌دار مثل ساردین
مقدار مورد نیاز:
بزرگسالان: ۱۰۰۰–۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز
نوجوانان و زنان باردار: نیاز بیشتر است
ویتامین D:
برای جذب کلسیم ضروری است
منابع: نور خورشید، زرده تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب (مثل سالمون و تن)
در صورت کمبود، مصرف مکمل توصیه می‌شود.
پروتئین:
برای بازسازی بافت استخوان
منابع: گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات، تخم‌مرغ
- فعالیت بدنی منظم
ورزش‌هایی مانند:
پیاده‌روی سریع
دویدن سبک
تمرین با وزنه
یوگا و تمرینات تعادلی
به افزایش تراکم استخوان، بهبود تعادل و جلوگیری از سقوط کمک می‌کنند.
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
سیگار باعث کاهش جذب کلسیم و تخریب ساختار استخوان می‌شود. مصرف بیش‌ازحد الکل نیز روی جذب ویتامین D تأثیر منفی دارد.
- پایش پزشکی منظم
افراد در معرض خطر باید هر چند سال یک‌بار تست تراکم استخوان انجام دهند و در صورت نیاز، درمان دارویی را شروع کنند.
درمان پوکی استخوان
اگر فردی به پوکی استخوان مبتلا باشد، درمان ترکیبی از دارو و اصلاح سبک زندگی است:
داروهای رایج:
بیس‌فسفونات‌ها: مانند آلندرونات و رزدرونات
داروهای ضد هورمون (در زنان یائسه)
تزریقات سالیانه مانند دنوسوماب
مکمل‌های کلسیم و ویتامین D
تمرینات فیزیوتراپی
برای افزایش تعادل، تقویت عضلات و جلوگیری از سقوط
زندگی با پوکی استخوان
از فرش‌های لغزنده، لبه‌های تیز مبلمان یا نور ناکافی در منزل پرهیز کنید
کفش‌های مناسب و ضد لغزش بپوشید
از راه‌پله با نرده استفاده کنید
کف خانه را خشک نگه دارید و دستگیره در حمام نصب کنید
نتیجه‌گیری
پوکی استخوان بیماری خاموش اما قابل پیشگیری است. آگاهی، تغذیه درست، ورزش منظم و مراقبت‌های پزشکی می‌توانند مانع از بروز یا پیشرفت این بیماری شوند. هیچ‌گاه برای مراقبت از استخوان‌های خود دیر نیست. چه جوان باشید، چه سالمند، امروز بهترین زمان برای شروع است.
- ۰ ۰
- ۰ نظر
انواع کمخونی: دلایل، علائم و درمان