علائم اولیه سکته مغزی: آنچه باید بدانید
مقدمه
سکته مغزی (Stroke) یکی از اورژانس‌های پزشکی بسیار خطرناک است که می‌تواند در عرض چند دقیقه زندگی فرد را تغییر دهد. این بیماری به دلیل قطع جریان خون به بخشی از مغز یا خونریزی در بافت مغزی رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز، ناتوانی یا حتی مرگ شود. تشخیص زودهنگام علائم اولیه سکته مغزی می‌تواند تفاوت بین مرگ و زندگی یا بین ناتوانی دائم و بهبودی نسبی باشد.
در این مقاله، به‌طور مفصل به بررسی علائم اولیه سکته مغزی، انواع آن، دلایل بروز، عوامل خطر و اقدامات فوری می‌پردازیم تا آگاهی عمومی نسبت به این وضعیت بحرانی افزایش یابد.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل می‌شود یا یک رگ خونی در مغز پاره می‌شود. بدون اکسیژن و مواد مغذی، سلول‌های مغز به سرعت می‌میرند.
انواع سکته مغزی عبارت‌اند از:
- سکته ایسکمیک: شایع‌ترین نوع (حدود ۸۷٪ موارد) که به‌دلیل انسداد در یکی از عروق مغزی اتفاق می‌افتد.
- سکته هموراژیک: به‌دلیل پارگی رگ و خونریزی در مغز رخ می‌دهد.
- سکته گذرا (TIA) یا «سکته خفیف»: اختلال موقتی در جریان خون مغز است که نشانه هشدار‌دهنده‌ای برای سکته جدی‌تر محسوب می‌شود.
علائم اولیه سکته مغزی: سریع شناسایی کنید
برای به‌یادسپاری ساده‌تر علائم سکته، از روش شناخته‌شده F.A.S.T. استفاده می‌شود:
F – Face (صورت)
افتادگی ناگهانی یک طرف صورت یا لب‌ها
ناتوانی در لبخند زدن یا تقارن نداشتن صورت هنگام خندیدن
A – Arms (بازوها)
ضعف یا بی‌حسی در یک دست یا بازو
ناتوانی در بلند کردن هر دو دست به‌صورت هم‌زمان
S – Speech (گفتار)
اختلال در صحبت کردن، نامفهوم بودن کلمات
ناتوانی در تکرار یک جمله ساده
صحبت بریده‌بریده یا کند
T – Time (زمان)
زمان بسیار حیاتی است! اگر هر یک از این علائم ظاهر شد، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
دیگر علائم هشداردهنده سکته مغزی
بسته به محل و شدت سکته، علائم می‌توانند متفاوت باشند:
بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در یک سمت بدن (صورت، دست، پا)
اختلال بینایی در یک یا هر دو چشم (تار دیدن، دوبینی، کوری موقتی)
سردرد شدید و ناگهانی بدون دلیل مشخص (بیشتر در سکته هموراژیک)
گیجی و ناتوانی در درک صحبت دیگران
اختلال در تعادل یا راه رفتن، سرگیجه ناگهانی، از دست دادن هماهنگی بدن
افت فشار خون و احساس تهوع یا استفراغ (در برخی موارد)
علائم سکته گذرا (TIA): سکته خفیف، هشدار بزرگ
علائم سکته گذرا مشابه سکته مغزی است اما معمولاً در کمتر از یک ساعت (معمولاً ۱۰–۱۵ دقیقه) برطرف می‌شوند. با اینکه موقتی هستند، هشداری جدی محسوب می‌شوند چون خطر سکته مغزی واقعی را در روزها یا هفته‌های بعد افزایش می‌دهند.
حتی اگر علائم فقط چند دقیقه طول کشید، حتماً باید به اورژانس مراجعه شود.
عوامل خطر سکته مغزی
برخی از مهم‌ترین عواملی که خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهند:
فشار خون بالا (هایپرتنشن)
دیابت
کلسترول بالا
بیماری قلبی و آریتمی‌ها (مثل فیبریلاسیون دهلیزی)
سیگار کشیدن
چاقی و عدم تحرک
مصرف زیاد الکل یا مواد مخدر (مثل کوکائین)
سابقه خانوادگی سکته مغزی
چه باید کرد؟ اقدامات فوری هنگام مشاهده علائم
- تماس سریع با اورژانس (۱۱۵): حتی یک دقیقه تعلل می‌تواند منجر به آسیب مغزی جدی شود.
- از دادن غذا، دارو یا مایعات به بیمار خودداری کنید.
- وضعیت تنفسی بیمار را بررسی کنید و اگر نیاز است، احیای قلبی تنفسی انجام دهید.
- زمان شروع علائم را به خاطر بسپارید: این اطلاعات برای پزشکان بسیار حیاتی است.
تشخیص و درمان در بیمارستان
در مراکز درمانی، پزشکان معمولاً با انجام موارد زیر نوع سکته را تشخیص می‌دهند:
سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی مغز
بررسی سطح اکسیژن و فشار خون
آزمایش خون
نوار قلب (ECG) برای بررسی ریتم قلب
درمان بستگی به نوع سکته دارد:
در سکته ایسکمیک: داروهای لخته‌بر (مانند tPA) هرچه سریع‌تر تجویز می‌شوند.
در سکته هموراژیک: ممکن است به جراحی یا درمان کنترل فشار خون و توقف خونریزی نیاز باشد.
پیشگیری از سکته مغزی
کنترل فشار خون و قند خون
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
فعالیت بدنی منظم (۳۰ دقیقه در روز، ۵ روز در هفته)
تغذیه سالم (رژیم کم‌نمک، کم‌چرب و سرشار از سبزیجات)
مصرف داروهای تجویزی به‌طور منظم
بررسی منظم قلب، به‌ویژه اگر فیبریلاسیون دهلیزی دارید
نتیجه‌گیری
سکته مغزی قابل‌درمان است، اگر سریع عمل کنید. آگاهی از علائم اولیه، شناخت روش F.A.S.T.، و مراجعه فوری به پزشک می‌تواند جان یک انسان را نجات دهد و از ناتوانی مادام‌العمر جلوگیری کند. توجه به عوامل خطر و سبک زندگی سالم، کلید اصلی در پیشگیری از این بیماری خطرناک است.
- ۰ ۰
- ۰ نظر
انواع کمخونی: دلایل، علائم و درمان